Voor restauratiearchitect Henny Brouwer is het Trippenhuis een onuitputtelijke bron van informatie. Een gesprek over classicistische zuilenordes, herontdekte vensterprofielen, gespiegelde plattegronden en een nooit gebouwde koepel.
Henny Brouwer is sinds 1984 bij de restauraties en vele bouwkundige onderzoeken betrokken. ‘Ik ben er talloze keren over de vloer geweest’. Het Trippenhuis stelde Brouwer in al die jaren regelmatig voor verrassingen. Wat heeft haar het meest verwonderd? ‘Je zou verwachten dat een huis na zoveel tijd veel meer is aangetast, maar het Trippenhuis is redelijk ongeschonden 17e-eeuws gebleven.’
Hiërarchisch systeem
Zo werd ze verrast door de manier waarop de verdiepingen zich hiërarchisch tot elkaar verhouden. ‘Als systeem klopt het gebouw helemaal. In de kelders bevinden zich de keukens, op de begane grond werd gewoond, de hoofdverdieping of bel-etage was de representatieve verdieping voor ontvangsten. Hier is de vormgeving het rijkst. Het moest een feest zijn om dit huis binnen te komen. Na dit hoogtepunt wordt de vormgeving naar boven toe steeds eenvoudiger. Dat is te zien aan het decoratieschema, maar ook aan de profielen van vensters en de architraven van de deuren. De 2e verdieping was vooral bedoeld als privéwoonruimte, de 3e voor opslag. Deze hiërarchische systematiek is tot in de kleinste details uitgewerkt en goed intact gebleven.’
Scandinavische voorbeelden
Hendrick en Louys Trip besloten om met de architect Justus Vingboons in zee te gaan, de jongere broer van de veel beroemdere Philips Vingboons. Dat lijkt een opmerkelijke keuze. Brouwer legt uit dat dit alles te maken had met de banden van de broers met Zweden. ‘Als eigenaren van ijzergieterijen in Zweden verbleven de Trippen regelmatig in Stockholm, waar hun oom Louys de Geer als grootindustrieel al sinds 1627 gevestigd was en in de Zweedse adelstand was opgenomen.
Het is goed mogelijk dat de broers hier al ideeën opdeden voor hun eigen bouwactiviteiten. Brouwer: ‘Zo hebben ze zeker het Riddarhuset bezocht, het belangrijkste bouwwerk in Stockholm van dat moment. Justus Vingboons ontwierp de kolossale Korintische pilastergevel. Het ligt voor de hand dat de broers Trip en Justus Vingboons hier kennis hebben gemaakt en afspraken maakten voor hun toekomstige huis.’
Zwarte gaten
In de 17e eeuw kwam het wel vaker voor dat familieleden gezamenlijk opdracht gaven voor een huis. ‘Dubbelpanden imponeren door hun afmetingen,’ aldus Brouwer. Toch is de oplossing van de gespiegelde plattegronden in het Trippenhuis onorthodox te noemen. De plattegronden van de huizen zijn namelijk gescheiden door een wand die recht op de middelste travee – en daarmee een raampartij – uitkomt. Justus Vingboons loste dit probleem op door gebruik te maken van blinde vensters. Van buiten zag het eruit als een raam, van binnen was de wand gesloten. Volgens Brouwer verstoorde dit het gevelbeeld niet. ‘Dat kun je op de 17e-eeuwse gravures van de voorgevel zien. In tegenstelling tot de achtergevel zijn de kruiskozijnen niet aangegeven. De ramen worden getoond als “zwarte gaten”. Dat komt omdat de ramen diep in de gevel lagen, bijna 80 cm. Je kon ze van de straat dus helemaal niet zien. Dit weten we omdat we sponningen hebben gevonden van de originele kozijnen.’
Paleis op de Dam
Behalve de diepliggende ramen waren ook andere elementen in de voorgevel opvallend te noemen. ‘Als je de gevel analyseert, komen bepaalde keuzes wat curieus voor. Het eindresultaat is echter verbluffend,’ vertelt Brouwer. ‘Ik ken geen gebouw met een vergelijkbare gevel. Decoraties zijn rijker en verfijnder dan die op het stadhuis van Van Campen. Het lijkt erop dat de Trippen hebben geprobeerd om het stadhuis te overtroeven.’
Klik op de kruisjes op onderstaande afbeelding voor meer over de gevel.
